Ελιγμοί συμπεριφορικής δράσης και το εσωτερικό έργο (αποσπάσματα)
α. Εσωτερική και εξωτερική "εντατική κατάσταση" της δράσης
Στην προσπάθεια να αναλύσω τις κεντρικές συνιστώσες της ανθρώπινης συμπεριφορικής δυναμικής -εσωτερική και εξωτερική "εντατική κατάσταση" της δράσης - αισθάνομαι πως μπορούμε να διακρίνουμε δύο βασικές κατηγορίες:
Ο εσωτερικός, κλειστός ή κλειστοδυναμικός άνθρωπος
Ο άνθρωπος της δράσης, ο αφοβικός, ο υπερβατικός άνθρωπος
Στο πρώτο σχήμα, ο άνθρωπος είναι το κέντρο του κύκλου και θεάται τις περιφερικές δράσεις, στο δεύτερο σχήμα ο άνθρωπος κινείται περισσότερο και κατ'ουσίαν, στις εξωτερικές στοιβάδες και θεάται το κέντρο.
Στο πρώτο σχήμα, ο άνθρωπος δρα κυκλοτερικά, εσωτερικά και αναλώνει την προσλαμβάνουσα ενέργεια, στο ταυτοτικό πεδίο. Στο δεύτερο σχήμα, ο άνθρωπος είναι ένας εκπομπός, εμπεριέχει τη δράση και την εκφράζει στις δυναμικές επαφές με το εξωτερικό "άλλο".
Στο πρώτο σχήμα, ο άνθρωπος είναι ένας ενεργειακός μετασχηματιστής που συσσωρεύει και επισωρεύει εμπειρίες, βιώματα και συναισθήματα, στην ένδον ανάλυση της ζωής και επιχειρεί έτσι να ανέλθει την κλίμακα της αποστολής του, στο δεύτερο σχήμα, ο άνθρωπος πιστεύει πολύ στην διαλεκτική φύση της σύνολης δράσης του σύμπαντος και θεωρεί εαυτόν ως αφετηρία και όχι ως στόχο της δράσης αυτής -άρα και της αποστολής του.
Στο πρώτο σχήμα, ο άνθρωπος δρα μονιστικά, αυτοτελώς και αυτοδυνάμως, όχι απαραίτητα εγωικά, αφού ο παράγοντας του "εγώ" νοείται και αναλύεται επίσης σαν υποσύνολο του κυκλοτερούς στοχασμού και όχι σαν ρυθμιστής της όλης δράσης. Η ανέλιξη έτσι απαγορεύει φυγόκεντρες τάσεις και αποπροσανατολισμούς. Στο δεύτερο σχήμα, η δυναμική του "εγώ" συρρικνούται αλλά το "εγώ" δεν εξαφανίζεται απαραίτητα αφού ο άνθρωπος, ναι μεν δρα και δεν δραστηριοποιείται απλά, όμως έστω και σαν προστατευτικός μηχανισμός, το "εγώ" εξακολουθεί να συντηρείται και να συνδημιουργεί προϊόντα -κυρίως στο θυμικό πεδίο.
Κινδυνεύοντας να γίνω χωριστικός και τρόπον τινα, επιστημονιστής στην παράθεση παραδειγμάτων, θα μπορούσα πάντως να "τοποθετήσω" στο πρώτο σχήμα, τον ποιητή, τον διανοητή, τον συγγραφέα, τον φιλόσοφο, τον ερευνητή επιστήμονα, τον ζωγράφο, τον μοναχικό δημιουργό. Στο δεύτερο σχήμα θα μπορούσα να εντάξω τον εξερευνητή, τον δημοσιογράφο, τον οιοδήποτε αγαπά να εργάζεται όντας σε διαρκή σχέση και επαφή με το κοινωνικό σύνολο. Στην πραγματικότητα όμως, διαπιστώνουμε αργά ή γρήγορα -και το εσωτερικό έργο μας υποβοηθά στην εξαγωγή χρησίμων πορισμάτων επ'αυτού- πως όλοι ανήκουμε και στα δύο σχήματα αλλά και σε άλλα σχήματα που είναι υπερσύνολα ή υποσύνολά τους….
...Το εσωτερικό έργο εν γένει, δεν αντιμετωπίζει τον άνθρωπο τεμαχιστικά και διαιρετικά αλλά σαν ενιαία και συμπαγή δομή που εμπεριέχει δεκάδες δυναμικών και στατικών τάσεων και απλά, δανείζεται από την Ψυχολογία, την Κοινωνιολογία και τις παρεμφερείς επιστήμες, στοιχεία και πληροφορίες για να επισημειώσει και να τεκμηριώσει όσα ο εμπειρώμενος θεάται και βιώνει στην πορεία του έργου…
β. Το σχήμα – σύμβολο του Αρμονικού Ανθρώπου και του ισοσκελούς σταυρού…
Έχει ειπωθεί εύστοχα ότι μπορεί να παραλληλιστούν οι δύο βασικοί τύποι ανθρώπων –εν τη εννοία της διάκρισης ως προς την συμπεριφορική δράση και όχι ως προς το οντικό – ταυτολογικό περιεχόμενο της συνείδησης – με έναν ισοσκελή σταυρό. Η οριζόντια δοκός αντιστοιχεί με τον εξωστρεφή, φιλοδραστήριο και διαδραστικό τύπο ανθρώπου. Εκεί ανήκουν ο δημοσιογράφος, ο πολιτικός, ο εργαζόμενος με αντικείμενο τις εξωτερικές δράσεις του ανθρώπου. Η κάθετη δοκός αντιστοιχεί στον εσωστρεφή, κρυπτικό, ενδοτραφή άνθρωπο. Εκεί ανήκει ο εργαστηριακός επιστήμονας, ο πνευματικός δημιουργός, ο αναλυτής….
… στην εσωτερική εργασία γίνεται μια εντατική προσπάθεια να μετατοπιστεί ο άνθρωπος από τις άκρες των δοκών προς το κέντρο όπου κυριαρχεί ο Αρμονικός Ανθρωπος του Ντα Βίντσι, ο ισόρροπος και ισότροπος αν και πολυδυναμικός και πληθωρικός άνθρωπος….
…Ο ποιητής ως αναρριχητής του Απόλυτου, του Αθέατου και του Απέριττου, ως ιχνηλάτης του μυητικώς κρυπτού αλλά όχι κεκρυμμένου, ως θεράπων του εύκοσμου και του θεογενούς, ως αναζητητής της εντροπικής Αχίλλειας πτέρνας της Δημιουργίας αλλά και της Ολύμπιας και πανσπερματικής έκτατικής της Δράσης, ως φύσει και θέση απορρίπτων τη μορφή υπέρ της ουσίας και της επιφανείας υπέρ του βάθους, ως εραστής τω όντι και ερώμενος της αυτής Πράξης της Ενάργειας του Λόγου που εκλήθη να υπηρετεί ισοβίως, ως, εν τέλει, ντελικάτος και ά-φοβος εσωτερικός Πολεμιστής που έχει κατακτήσει την Επεδόκλειο εντελέχεια του ανθρώπου που τον ακοντίζει στον όχι τέλειο αλλά ολοκληρωμένο και σφαίρο άνθρωπο…
εν δυνάμει ανήκει στο φλεγόμενο κέντρο του ισοσκελούς αυτού σταυρού, αγωνιών και αγωνιζόμενος, εμπύρετος και έμπυρος, επιστάτης αλλά και ανέστιος, δεσμώτης αλλά και ελεύθερος, ένθεος αλλά και αγνωστικιστής, άνθρωπος αλλά και θεός, βροτός και αθάνατος, πατέρας αυστηρός, αδελφός στο αίμα, στην ύπαρξη, στο πνεύμα,
ο εαυτός μας…